Συλλογή Θεοφυλάκτου Άννα. Θεατρικός - δραματικός όμιλος. Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς. Τραπεζούντα 1917.

Η φωτογραφία του θεατρικού-δραματικού ομίλου από την Τραπεζούντα το 1917 αποτυπώνει τη ζωντανή πολιτιστική δραστηριότητα του ελληνικού πληθυσμού του Πόντου ακόμη και μέσα στις δύσκολες συνθήκες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ομάδες όπως αυτή δεν ήταν απλώς χώροι ψυχαγωγίας αλλά αποτελούσαν εστίες πνευματικής αντίστασης και καλλιέργειας της συλλογικής ταυτότητας.

Η σύνθεση της φωτογραφίας αναδεικνύει μια οργανωμένη και πολυπληθή ομάδα, όπου συμμετέχουν νέοι άνδρες και γυναίκες, στοιχισμένοι σε τρεις σειρές, με σαφή ιεραρχική και αισθητική δομή. Στο κέντρο διακρίνεται ο Δημήτριος Ηλιάδης, ως διευθυντής του ομίλου, υποδηλώνοντας τον καθοδηγητικό ρόλο του τόσο στην καλλιτεχνική παραγωγή όσο και στην παιδαγωγική λειτουργία της ομάδας.

Η παρουσία γυναικών σε ρόλους ισότιμους με των ανδρών —όπως της Ουρανίας Ιωσηφίδου, της Ολυμπίας Γεροντίδου και της Πηνελόπης Μουχταρίδου— είναι ενδεικτική του πνεύματος προόδου και συμμετοχικότητας που χαρακτήριζε τα μορφωμένα στρώματα του ποντιακού ελληνισμού. Η θεατρική τέχνη, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, είχε ενσωματωθεί στον κοινωνικό ιστό ως μέσο διάδοσης της παιδείας και έκφρασης των εθνικών και κοινωνικών ζητημάτων της εποχής.

Η φωτογραφία λειτουργεί, έτσι, ως μαρτυρία του πολιτισμικού δυναμισμού της Τραπεζούντας και αναδεικνύει την κεντρική θέση που κατείχε το θέατρο στην κοινωνική ζωή των προσφύγων πριν τον ξεριζωμό.

Από αριστερά στην πρώτη σειρά καθιστοί : Τάκης Μουμτζίδης, Γρηγόρης Μουμτζίδης, Στ. Καλευράς, Αγησίλαος Κογκαλίδης, Χαρ. Γεροντίδης. Δεύτερη σειρά καθιστοί : Ι. Σωτηριάδης, Πηνελόπη Μουχταρίδου, Χρ. Καλευρά, Δημήτριος Ηλιάδης (διευθυντής), Ουρανία Ιωσηφίδου, Ολυμπία Γεροντίδου, Δ. Εφραιμίδης. Όρθιοι : Γρηγόρης Σαββινόπουλος, Ιορδάνης Ελευθεριάδης, Π. Πιαστόπουλος, Ε. Αθανασιάδης, Σ. Κωνσταντίνωφ, Αν. Παπαδόπουλος, Αρ. Παπαδόπουλος, Κ. Κωνσταντινίδης, Αν. Ξενίδης, Αρ. Λιγομενίδης.