Συλλογή Κελεμένη Βλάσση. Βόλτα με το κάρο. Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς. Καλαμαριά 1943.

Η φωτογραφία από τη Συλλογή Κελεμένη Βλάσση, χρονολογημένη τον Οκτώβριο του 1943 στην Καλαμαριά, είναι ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο της καθημερινότητας κατά την περίοδο της Κατοχής, σε έναν τόπο έντονα προσφυγικό. Στο προσκήνιο διακρίνεται ο Αντώνης Κελεμένης, μανάβης της εποχής, όρθιος δίπλα στο άλογο που σέρνει το ξύλινο κάρο. Το όχημα, απλό, χειροποίητο και πολυλειτουργικό, χρησίμευε τόσο για τη δουλειά όσο και για τις μετακινήσεις της οικογένειας.

Πάνω στο κάρο βρίσκονται η Φωφώ Ξενάκη, η Ελένη Κελεμένη και ο Πέτρος Ξενάκης, σε μια χαλαρή στάση, που υποδηλώνει τον οικογενειακό ή φιλικό χαρακτήρα της εξόδου. Το φόντο αποκαλύπτει τη γειτονιά: μικρά σπίτια προσφυγικής αρχιτεκτονικής, χώμα αντί για δρόμους, ξύλινες κατασκευές – μια εικόνα χαρακτηριστική της Καλαμαριάς της εποχής.

Η χρονολογία της φωτογραφίας, μέσα στην Κατοχή, προσδίδει επιπλέον βάθος: η βόλτα με το κάρο ίσως αποτελεί μια ανάσα ελευθερίας σε καιρούς καταπίεσης και στέρησης. Το χειρόγραφο στην πίσω πλευρά —«Ενθύμιον του Οκτωμβρίου 1943»— ενισχύει τη σημασία της στιγμής, ως προσωπική μνήμη που αποτυπώθηκε μέσα στην ιστορική δίνη.

Πέρα από το ντοκουμέντο μιας εποχής, η εικόνα λειτουργεί και ως πολιτισμικό αποτύπωμα: τρόποι ζωής, οικογενειακοί δεσμοί, εργαλεία καθημερινής επιβίωσης, όλα πλαισιωμένα από τον κοινωνικό ιστό ενός τόπου προσφυγικού, που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο παρελθόν και την επιβίωση του παρόντος.

Όρθιος ο μανάβης Αντώνης Κελεμένης στο κάρο. Αριστερά η Φωφώ Ξενάκη, η Ελένη Κελεμένη και ο Πέτρος Ξενάκης. Στην πίσω πλευρά γράφει : «Ενθύμιον του Οκτωμβρίου 1943».