Συλλογή Νικολαΐδου - Κάτσινα Αναστασία. Andriemenos, Ν. Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς. Κωνσταντινούπολη 1920.

Η φωτογραφία από τη Συλλογή Νικολαΐδου - Κάτσινα Αναστασία, τραβηγμένη στην Κωνσταντινούπολη το 1920, αποτυπώνει δύο συγγενείς της Ζηνοβίας Νικολαΐδου - Ανανιάδου, της πεθεράς της δωρήτριας. Η ενδυμασία και η στάση τους —τοποθετημένοι όρθιοι μπροστά σε περίτεχνο έπιπλο, πιθανώς καρέκλα ή παραπέτασμα, με ουδέτερο φόντο κουρτίνας— φανερώνουν την πρόθεση να μείνει η στιγμή ως οικογενειακό ενθύμιο σε εποχή κρίσιμης καμπής.

Το 1920 η Κωνσταντινούπολη ήταν ακόμη κέντρο του Ελληνισμού της Ανατολής, ωστόσο ήδη βρισκόταν σε αναταραχή υπό την πίεση των πολιτικών εξελίξεων και των εθνικιστικών μετασχηματισμών που θα οδηγήσουν στους διωγμούς του 1921. Το γεγονός ότι η οικογένεια έφυγε αμέσως μετά για τον Πόντο εντάσσεται στο γενικότερο προσφυγικό κύμα που προηγήθηκε της Μικρασιατικής Καταστροφής. Είναι χαρακτηριστική περίπτωση οικογένειας με καταγωγή και δίκτυα σε περισσότερα από ένα γεωγραφικά σημεία του ελληνισμού της Ανατολής (Κωνσταντινούπολη, Πόντος), που μετακινείται ανάλογα με τις πολιτικές πιέσεις.

Η απεικόνιση, λιτή και επίσημη, εκπροσωπεί το αστικό ή μικροαστικό ύφος των φωτογραφικών στούντιο της εποχής. Το κάδρο έχει ιδιαίτερο καλλιτεχνικό ύφος, με μεταλλικό ή ζωγραφικό περίγραμμα και σήμανση κάτω αριστερά, που πιθανώς δηλώνει τον φωτογράφο ή το εργαστήριο. Η φωτογραφία αυτή συνιστά όχι απλώς μαρτυρία οικογενειακής ιστορίας, αλλά και τεκμήριο αστικής παρουσίας των Ρωμιών της Πόλης λίγο πριν το τέλος της ακμάζουσας κοινότητας.

Συγγενείς της Ζηνοβίας Νικολαΐδου - Ανανιάδου (ήταν πεθερά της δωρήτριας). Έζησαν στην Πόλη και μετά τους διωγμούς το 1921, πήγαν στον Πόντο.