Συλλογή Παναγιωτίδη Νικολάου (Νο 2). Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς. 1912.

Η οικογενειακή φωτογραφία του 1912 από τη συλλογή Παναγιωτίδη Νικολάου, είναι ένα εντυπωσιακό τεκμήριο του μικρόκοσμου των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων του Πόντου λίγο πριν τις δραματικές ανατροπές που θα έφερναν οι διωγμοί και η Μικρασιατική Καταστροφή.

Η απεικόνιση δύο οικογενειών –των Παναγιωτίδη και Σαμανίδη– μέσα από μια αυστηρή, σχεδόν εμβληματική στάση, μαρτυρά τις ισχυρές συγγενικές σχέσεις, την κοινωνική συνοχή και τη σημασία της φωτογράφισης ως πράξης καταγραφής μνήμης και τιμής. Ειδικά η παρουσία των μικρών παιδιών στην αγκαλιά των μητέρων τους δίνει μια διάσταση συνέχειας: μέσα από αυτά διατηρείται το νήμα της παράδοσης και της ταυτότητας.

Η ενδυμασία των προσώπων, λιτή αλλά προσεγμένη, αποτυπώνει την κοινωνική κατάσταση μιας ευπρεπούς αλλά μάλλον αγροτικής ή εργατικής τάξης. Η παρουσία και των δύο φύλων σε ισορροπία, η στατική σύνθεση και το σοβαρό ύφος, συνάδουν με την αισθητική της εποχής αλλά και με την αίσθηση της ευθύνης για τη διαιώνιση της οικογένειας.

Η εικόνα αποτελεί πολύτιμο τεκμήριο όχι μόνο για τις προσωπικές ιστορίες αλλά και για την ευρύτερη κοινωνική ανθρωπολογία του Προσφυγικού Ελληνισμού, φανερώνοντας τον τρόπο με τον οποίο δομήθηκε η ταυτότητα των κοινοτήτων αυτών μέσα από οικογενειακούς και τοπικούς δεσμούς.

Πάνω σειρά, από αριστερά : Λάζαρος Παναγιωτίδης και Παναγιώτης Σαμανίδης. Κάτω, από αριστερά, η μητέρα του δωρητή, Μαρία Παναγιωτίδου με τον δωρήτή στην αγκαλιά. Δίπλα η ξαδέρφη της, Σοφία Σαμανίδου και η Σωτηρία Σαμανίδου,σύζυγοςτου Παναγιώτη Σαμανίδη, με την κόρη τους Δέσποινα στην αγκαλιά της.