Σπίτια και οι βασιλικοί τάφοι των Μιθριδατών στο φαράγγι στην Αμάσεια. Δημιουργός: Tjigiemoglou, Simeon

Οι Βασιλικοί Τάφοι των Μιθριδατών στην Αμάσεια (σημερινή Amasya, Τουρκία) αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία του Πόντου και μαρτυρούν τη δύναμη και τον πολιτισμό του Βασιλείου του Πόντου κατά την ελληνιστική περίοδο.

Οι τάφοι είναι λαξευμένοι στον ασβεστολιθικό βράχο της νότιας πλαγιάς του όρους Χαρσένα (Harşena), σε ύψος 272 μέτρων, βόρεια της πόλης της Αμάσειας και του ποταμού Yeşilırmak. Η Αμάσεια υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα του Βασιλείου του Πόντου, που ιδρύθηκε το 281 π.Χ. από τον Μιθριδάτη Α΄ Κτίστη, Πέρση σατράπη που ανακήρυξε τον εαυτό του βασιλιά. Η πόλη παρέμεινε σημαντικό διοικητικό και πολιτιστικό κέντρο μέχρι την κατάκτηση της Σινώπης από τον Φαρνάκη Α΄ το 183 π.Χ.

Στην περιοχή του λεγόμενου «Παλατιού των Παρθένων» (Kızlar Sarayı) βρίσκονται πέντε μεγαλοπρεπείς βασιλικοί τάφοι, που αποδίδονται στους βασιλείς:​

Μιθριδάτης Α΄ (πέθανε το 266 π.Χ.)​

Αριοβαρζάνης (πέθανε το 250 π.Χ.)​

Μιθριδάτης Β΄ (πέθανε περ. 210 π.Χ.)​

Μιθριδάτης Γ΄ (πέθανε περ. 190 π.Χ.)​

Φαρνάκης Α΄ (πέθανε περ. 155 π.Χ.)

Οι τάφοι έχουν ύψος από 8 έως 15 μέτρα και διαθέτουν εντυπωσιακές προσόψεις με κίονες και αψιδωτά ανοίγματα. Η πρόσβαση στους εσωτερικούς ταφικούς θαλάμους γίνεται μέσω σκαλοπατιών ή σηράγγων λαξευμένων στον βράχο. Ο μεγαλύτερος τάφος, που αποδίδεται στον Φαρνάκη Α΄, έχει διαστάσεις 15x8x6 μέτρα και φέρει επιγραφή που αναφέρει ότι ο φρούραρχος Μετρόδωρος αφιέρωσε βωμό και παρτέρι στον βασιλιά προς τιμήν των θεών.

Οι βασιλικοί τάφοι της Αμάσειας αποτελούν μοναδικό παράδειγμα βασιλικής νεκρόπολης λαξευμένης σε βράχο και αντικατοπτρίζουν την επιρροή της ελληνιστικής αρχιτεκτονικής στον Πόντο. Η κατασκευή τους μαρτυρεί την ισχύ και τον πλούτο των Μιθριδατών βασιλέων, καθώς και την προσπάθειά τους να συνδυάσουν περσικά και ελληνικά πολιτιστικά στοιχεία. Οι τάφοι αυτοί είναι επίσης σημαντικοί για την κατανόηση της ταφικής αρχιτεκτονικής και των τελετουργιών της εποχής.