Απεικονίζεται κατεστραμμένος Ναός στις Κυδωνιές (Αϊβαλί). Συλλογή Εφραιμίδη Αναστάσιου.

Ο κατεστραμμένος ναός στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) αποτελεί ένα από τα πολλά θύματα της καταστροφής του 1922 και της ανταλλαγής πληθυσμών που ακολούθησε. Η πόλη, που υπήρξε σημαντικό κέντρο του ελληνισμού στη Μικρά Ασία, φιλοξενούσε πλήθος εκκλησιών και μοναστηριών, πολλά από τα οποία καταστράφηκαν ή εγκαταλείφθηκαν μετά την εκδίωξη των Ελλήνων.

Ο ναός της Παναγίας στις Κυδωνιές, όπως και άλλοι ναοί της περιοχής, υπήρξε σύμβολο της θρησκευτικής και πολιτιστικής ταυτότητας της ελληνικής κοινότητας. Μετά την καταστροφή, τα ερείπια αυτών των ναών παρέμειναν ως σιωπηλοί μάρτυρες μιας εποχής που χάθηκε, ενώ η μνήμη τους διατηρείται ζωντανή μέσα από τις αφηγήσεις των προσφύγων και των απογόνων τους.

Σήμερα, οι επισκέπτες του Αϊβαλιού μπορούν να δουν τα ερείπια αυτών των ναών και να αναλογιστούν την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά που χάθηκε, αλλά και τη δύναμη της μνήμης που τους διατηρεί ζωντανούς.