Η Ψωμιάδειος Σχολή των Κοτυώρων και δίπλα η εκκλησία της Υπαπαντής. Συλλογή Θεοφυλάκτου Άννα.

Η Ψωμιάδειος Σχολή των Κοτυώρων υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά εκπαιδευτικά ιδρύματα του Πόντου, ιδρυθέν το 1870–1873 με δαπάνες του ευεργέτη Κώστα Σ. Ψωμιάδη. Το σχολείο, που στεγαζόταν στη συνοικία Υπαπαντής, λειτούργησε ως ημιγυμνάσιο και αποτέλεσε το δεύτερο μεγαλύτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στον Πόντο μετά το Φροντιστήριο Τραπεζούντας. Στις αρχές του 20ού αιώνα, φιλοξενούσε περίπου 350 μαθητές, αριθμός που αυξήθηκε τα επόμενα χρόνια. Το 1913, οι μαθητές της σχολής ίδρυσαν τον πρώτο μαθητικό σύλλογο στον Πόντο, ενισχύοντας την πνευματική ζωή της κοινότητας.

Η σχολή καταστράφηκε το 1922 κατά την πυρκαγιά της Σμύρνης και τα ερείπιά της διατηρούνται κοντά στον ναό της Υπαπαντής στην Ορντού. Η Ψωμιάδειος Σχολή αποτελεί σύμβολο της εκπαιδευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του Πόντου.

Η εκκλησία της Υπαπαντής στα Κοτύωρα (σημερινή Ορντού) του Πόντου υπήρξε ένα από τα πιο επιβλητικά και σημαντικά θρησκευτικά μνημεία της ελληνικής κοινότητας της πόλης. Ανεγέρθηκε το 1885 με βάση το σχέδιο του ναού της Αγίας Τριάδος της Αμισού και ολοκληρώθηκε το 1902 ή 1903, μετά από αλλεπάλληλους εράνους και προσωπική εργασία των κατοίκων.

Η εκκλησία ήταν χτισμένη με πελεκητές πέτρες και περιβαλλόταν από έναν πανύψηλο μαντρότοιχο που περιλάμβανε τον αυλόγυρο της Ψωμιάδειου Σχολής, η οποία ιδρύθηκε το 1870 με δαπάνες του ευεργέτη Κώστα Σ. Ψωμιάδη και λειτουργούσε ως ημιγυμνάσιο.

Στην εξωτερική όψη του δυτικού τοίχου της εκκλησίας υπήρχε εντοιχισμένος ένας σκαλιστός δικέφαλος αετός, σύμβολο της ελληνικής αυτοκρατορίας, ο οποίος καταστράφηκε το 1905 από έναν Τούρκο φαρμακοποιό, προκαλώντας την αποδοκιμασία της ελληνικής κοινότητας.

Μετά την καταστροφή της Σμύρνης το 1922, η εκκλησία της Υπαπαντής παρέμεινε στην Ορντού και σήμερα χρησιμοποιείται ως πολιτιστικό κέντρο, διατηρώντας τη μνήμη και την πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων του Πόντου.