Ο ξενώνας τη Μονής Παναγίας Σουμελά μετά την καταστροφή. Συλλογή Θεοφυλάκτου Άννα.

Ο ξενώνας της Μονής Παναγίας Σουμελά, χτισμένος στον απόκρημνο βράχο του όρους Μελά, στέκεται μισοκατεστραμμένος, με εμφανή τα σημάδια εγκατάλειψης και φθοράς. Τα κτίσματα, με χαρακτηριστικά στοιχεία ποντιακής μοναστηριακής αρχιτεκτονικής —ξύλινα στηρίγματα, μικρά παράθυρα και πετρόκτιστοι τοίχοι— καταρρέουν κάτω από το βάρος της ιστορίας. Μετά την Ανταλλαγή Πληθυσμών και την ερήμωση του μοναστικού κέντρου, ο ξενώνας, που κάποτε φιλοξενούσε προσκυνητές και διανοούμενους του Πόντου, βυθίστηκε στη σιωπή. Η εικόνα αναδεικνύει τη μνήμη μιας χαμένης κοινότητας και τη βίαιη ρήξη με την πνευματική και πολιτιστική συνέχεια των Ποντίων.