Συλλογή Θεοφυλάκτου Άννα. Εικονίζεται η Σμαρώ Ζήση, δασκάλα στην Τραπεζούντα.

Η Σμαρώ Ζήση απεικονίζεται σε στούντιο πορτρέτο, με σοβαρή και μετωπική στάση, ενδεχομένως τραβηγμένο κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Φορά σκουρόχρωμη ενδυμασία με διακριτικά κεντήματα στο μπροστινό μέρος και κλειστό γιακά, ενδυματολογικό ύφος που παραπέμπει σε μορφωμένες γυναίκες του μεσοπολέμου. Το χτένισμά της, λιτό και τραβηγμένο προς τα πίσω, ενισχύει την εικόνα σεμνότητας, αυστηρότητας και εσωτερικής δύναμης.

Ως δασκάλα στην Τραπεζούντα, η Σμαρώ Ζήση αποτελεί εκπρόσωπο μιας γενιάς γυναικών που συνέβαλαν καθοριστικά στη μόρφωση και την πολιτισμική διατήρηση του ποντιακού ελληνισμού. Ο ρόλος της εκπαίδευσης στα αστικά κέντρα του Πόντου ήταν καίριος, και οι γυναίκες δασκάλες, αν και λιγότερες σε αριθμό, ήταν φορείς νεωτερισμού, εθνικής ταυτότητας και κοινωνικής προσφοράς.

Η φωτογραφία αποτελεί τεκμήριο μνήμης για τον πνευματικό κόσμο της Τραπεζούντας και αναδεικνύει την ατομική παρουσία των γυναικών σε έναν τομέα που συνδύαζε γνώση, ήθος και πολιτισμική αντίσταση σε περιόδους αβεβαιότητας.