Συλλογή Θεοφυλάκτου Άννα. Άποψη της πόλης Άρδασσα.

Η Άρδασσα, χτισμένη σε κοιλάδα στις όχθες του ποταμού Άνω Χαρσιώτη, υπήρξε σημαντικός ποντιακός οικισμός με έντονη ελληνική παρουσία. Η αρχιτεκτονική της, με χαμηλά πέτρινα ή ξύλινα σπίτια, επικλινείς στέγες και αγροτικούς χώρους, αποτυπώνει τον λαϊκό χαρακτήρα της υπαίθρου του Πόντου. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο ήταν γνωστή ως Μεσοχάλδιον, στρατηγικό σημείο του θέματος της Χαλδίας και έδρα της οικογένειας των Καβασιτών, ενώ διατηρούσε επισκοπική θέση υπό τη μητρόπολη Νεοκαισάρειας. Στην Οθωμανική εποχή γνώρισε φθορά, έως ότου ο Οσμάν Μπέης εγκατέστησε εκεί τη διοίκηση της περιοχής. Έκτοτε αναδείχθηκε σε διοικητικό και εμπορικό κόμβο με πληθυσμό μουσουλμανικό και χριστιανικό, καθώς και καταστήματα Ελλήνων από γειτονικά χωριά. Το 1901 κατασκευάστηκε γέφυρα από τον Νικόλαο Δεμιρτζόγλου, ενισχύοντας την προσβασιμότητα. Η φωτογραφία διασώζει την εικόνα μιας αγροτικής κοινότητας που χάθηκε μετά το 1922, ενταγμένη στον φυσικό και πολιτισμικό της χώρο. Σήμερα η Άρδασσα, γνωστή ως Τορούλ, αποτελεί μικρή πόλη της επαρχίας Γκιουμουσχανέ, φέρουσα ίχνη της ιστορικής της κληρονομιάς.